Voor het eerst zijn er huizenbezitters die geld toe krijgen op hun hypotheek. Zij vormen wel een uitzondering: veel geldverstrekkers hebben zich in de kleine lettertjes ingedekt tegen een negatieve rente. Hoe slim is het om een hypotheek met variabele rente te nemen? En welke voorwaarden zijn van belang?

Enkele huizenbezitters die in 2007 een exotische hypotheeklening afsloten bij Achmea-dochter Staalbankiers, moeten van de bank geld toekrijgen, zo oordeelde klachteninstituut Kifid maandag.

Het gaat om hypotheken in Zwitserse franken met een variabele rente die afhangt van de Zwitserse interbancaire rente. Dit is het de gemiddelde rente waartegen banken elkaar geld uitlenen in Zwitserse franken.

In de voorwaarden van de contracten stond dat de hypotheekrente die deze huiseigenaren moesten betalen, een optelsom was van deze Libor-rente en een opslag van 0,7 procentpunt. Aangezien deze rente momenteel ongeveer -0,8 procent bedraagt, moet de bank deze klanten maandelijks een rentevergoeding betalen.

Voor wie zich rijk rekent: deze huizenbezitters zijn wel een uitzondering. De meeste geldverstrekkers hebben zich in hun voorwaarden ingedekt tegen een negatieve rente. Hoe verstandig is het om met de huidige lage rentestand een hypotheek met variabele rente af te sluiten? En waar moet je op letten?

Wat is een hypotheek met variabele rente?

Bij een hypotheek met variabele rente is het rentetarief gekoppeld aan de marktrente. Zit deze in de lift, dan moet je meer rente betalen. Maar daalt deze, dan profiteer je hiervan. In welke mate dat gebeurt, hangt af van de opbouw van de hypotheekrente. Bovenop de marktrente rekent een bank namelijk diverse opslagen. De rente kan per maand of per kwartaal worden aangepast.

Wat zijn de voor- en nadelen?

Je betaalt meestal een lagere rente dan bij een hypotheek met een lange rentevaste periode en kunt dus optimaal profiteren van de lage rentestand. Daar staat wel tegenover dat je geen zekerheid hebt over de hoogte van de maandlasten. Gaat de rente omhoog, dan moet je dieper in de buidel tasten.

Is zo'n hypotheek voor iedereen toegankelijk?

Niet iedereen heeft de keuze tussen een variabele of een vaste rente. Starters op de woningmarkt met een volledige hypotheek bijvoorbeeld kunnen een hypotheek met variabele rente wel vergeten, zegt Hans André de la Porte, woordvoerder van de Vereniging Eigen Huis. "Maar dat zou ook niet verstandig zijn, omdat zij het risico lopen dat ze de hypotheeklasten niet meer kunnen betalen als de rente oploopt."

Een variabele rente is volgens hem eigenlijk alleen weggelegd voor huizenbezitters met een flinke overwaarde (lage hypotheek ten opzichte van de waarde van het huis) en een lage hypotheek ten opzichte van het inkomen. Zij kunnen een forse stijging van de hypotheekrente prima opvangen.

Veel banken hebben daarnaast ook het bedrag waarover een variabele rente mogelijk is aan banden gelegd: je moet dan bijvoorbeeld voor minimaal de helft van de leensom de rente vast zetten.

Voor wie is het interessant?

Of een variabele rente voor jou interessant is, hangt af van allerlei factoren. Allereerst moet je natuurlijk wel voldoende financiële ruimte hebben om stijgende maandlasten te kunnen opvangen.

Ben je bijvoorbeeld een zzp'er met sterk wisselende inkomsten, dan brengt een variabele rente een extra risico met zich mee. Lage inkomsten in combinatie met stijgende woonlasten is immers hét recept voor problemen. Ook bij een hoge hypotheekschuld ten opzichte van je inkomen ben je relatief kwetsbaar voor renteschommelingen.

Daarnaast is van belang hoeveel risico je bereid bent om te nemen. Wil je graag zekerheid over de hoogte van je maandlasten, dan is het verstandiger om een rentevaste periode af te spreken, van bijvoorbeeld tien jaar. Die zekerheid heeft wel een prijs: hoe langer je de rente vast zet, hoe meer rente je meestal betaalt.

Probeer ook in te schatten hoe lang je in je huis blijft wonen. Verwacht je op korte termijn - over bijvoorbeeld zes jaar - weer te verhuizen, dan is een lange rentevaste periode niet verstandig. Dit tarief is immers afgestemd op een langere periode, van tien of twintig jaar, waardoor je relatief duur uit bent.

Tot slot is je verwachting over de ontwikkeling van de marktrente van belang. Reken je erop dat de rente nog lange tijd laag zal blijven, dan kun je een variabele rente overwegen. Maar verwacht je een rentestijging, dan is het verstandig om te kiezen voor een vast tarief. Dit is een gok, al is het wel mogelijk om bij een hypotheek met een variabele rente het rentetarief tussentijds vast te klikken, als je een rentestijging verwacht.

Zijn de renteverschillen tussen banken groot?

Er valt wel wat te kiezen. Hoewel er een verband is tussen de hypotheekrente en de marktrente, lopen deze tarieven niet volledig synchroon. Banken hanteren naast een basisopslag namelijk nog meer opslagen. Zo vragen ze een winstopslag en vergoedingen voor het tarief dat zij zelf moeten betalen om geld voor langere tijd in te kopen op de geld- en kapitaalmarkt en voor overige bankkosten (zoals administratiekosten en personeel).

Daarnaast rekenen ze een individuele opslag voor het risico dat de bank loopt dat jij de lasten niet kunt dragen. Deze hangt af van jouw persoonlijke situatie, zoals de verhouding tussen de waarde van je huis en de hoogte van de hypotheeklening. Hoe meer risico de bank loopt, hoe hoger de opslag is die jij moet betalen.

De hoogte van deze opslagen varieert per geldverstrekker. Banken die veel vertrouwen van de financiële markten genieten, kunnen goedkoper geld lenen. Maar dat hoeft niet te betekenen dat jij hier ook minder hypotheekrente betaalt, waarschuwt André de la Porte. "Misschien hanteert die bank wel een hogere winstopslag, waardoor je per saldo net zo duur uit bent als bij een bank met een lagere kredietrating." Het gaat dus om de optelsom van de opslagen.

Hij wijst erop dat het sinds enkele jaren niet meer mogelijk is om met de bank te onderhandelen over de individuele risicotoeslag. Deze tarieven liggen vast: banken mogen geen verschillende tarieven hanteren voor klanten met een vergelijkbaar risicoprofiel. Daar staat wel tegenover dat je nu makkelijker de rentetarieven tussen banken kunt vergelijken.

Op welke voorwaarden moet ik alert zijn?

Kijk of de bank in de contractvoorwaarden de optie heeft vastgelegd om de renteopslag tussentijds te wijzigen. Check ook of de geldverstrekker een bepaling heeft opgenomen dat de hypotheekrente nooit negatief mag zijn. Staat dit er niet in, dan heb je kans dat je, net als de klanten van Staalbankiers, geld toe krijgt als de marktrente nog verder zakt.

Let verder op de mogelijkheden om de rente tussentijds vast te klikken, als je (verdere) rentestijgingen verwacht. Bij de ene bank kan dit gratis; de andere bank rekent hiervoor een vergoeding. Bedenk wel dat er geen weg meer terug is als je de rente hebt vastgeklikt. Maar dat is bij een vaste rente natuurlijk ook het geval.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl